SPR bertindak di luar bidang kuasa - Hanipa Maidin

Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur, 16 November lalu mengarahkan Suruhanjaya Pilihan Raya (SPR) mengadakan Pilihan Raya Kecil Dewan Undangan Negeri (Dun) Kota Siputeh Kedah. Keputusan tersebut dibuat apabila mahkamah berjaya membuktikan Adun kawasan itu, Dato' Abu Hassan Sarif, telah tidak hadir dua kali sidang berturut-turut tanpa kebenaran Speaker. Bagaimanapun, SPR dilihat melangkaui kuasanya dan membuat rayuan melalui Peguam Negara. Wartawan, NYZA AYOB mendapatkan butiran lanjut mengenai kes ini dari peguam Hanipa Maidin.
Apakah bidang kuasa SPR dalam memutuskan kekosongan kerusi di Dun Kota Siputeh berbanding Speaker?

HANIPA MAIDIN: Mahkamah pada 16 November lalu memutuskan SPR telah tersilap apabila menolak keputusan Speaker yang menyatakan kerusi Dun Kota Seputeh yang disandang Dato' Abu Hassan Sarif. Mahkamah mengatakan pihak Speaker telah membuktikan tiga elemen di bawah Artikel 51 Perlembagaan Negeri Kedah iaitu pertamanya, kerusi Dun itu boleh diisytiharkan kosong jika berlaku ketidakhadiran seseorang Adun sebanyak dua kali berturut-turut dan ketidakhadiran itu tanpa kebenaran pihak Speaker.
Dalam kes ini, Adun tersebut telah gagal hadir ke Sidang Dun Kedah pada 19 April 2008 dan pada 9 Ogos 2009. SPR ketika menolak keputusan Speaker itu mengatakan dua kali berturut-turut itu mestilah dalam penggal yang sama.
Maknanya, SPR menyatakan sebelum satu-satu kerusi diistiharkan kosong mestilah Adun itu gagal hadir dua kali mesyuarat Sidang Dun pada sesi atau penggal yang sama. Mahkamah menolak sebab Artikel 51 Perlembagaan Negeri Kedah itu sudah jelas dan tidak ada menyebut ketidakhadiran dalam sesi yang sama.
Jadi, mahkamah mengatakan SPR telah bertindak di luar bidang kuasanya. Yang kedua, ketika SPR menolak keputusan Speaker, SPR juga berhujah bahawa Speaker telah tersilap kerana tidak menerima Sijil Cuti Sakit (MC) yang dikemukakan Abu Hassan.
Mahkamah sekali lagi mengatakan, semasa menerima alasan tersebut di bawah bidang kuasa Speaker dan budi bicaranya secara betul tidak menerima alasan Sijil Cuti Sakit itu kerana walaupun kata Abu Hassan beliau tidak dapat hadir pada 9 Ogos serta mendapat cuti pada 9 dan 10 Ogos, tetapi Speaker telah berjaya membuktikan ketika beliau mengatakan 10 Ogos itu beliau sakit, beliau telah menghadiri satu program menyampaikan bantuan kepada rakyat.

Bagaimana mana bukti itu diketahui?

Bukti itu dapat dilihat dalam bentuk gambar dan disiarkan dalam akhbar Sinar Harian. Jadi mahkamah memutuskan Speaker telah menggunakan budi bicaranya secara betul. Mana mungkin jika orang itu sakit dua hari berturut-turut tapi pada 10 Ogos itu dapat hadir pada satu majlis.

Apa hujah yang ketiganya?

Yang ketiga, mahkamah juga memutuskan hujah SPR yang mengatakan kes ini perlu dirujuk terlebih dahulu kepada Jawatankuasa Hak dan Keistimewaan Adun tidak timbul. Jadi, hujah itu meleset kerana ketidakhadiran seseorang Adun itu bukan isu hak istimewa.
Mahkamah juga menyatakan dalam peraturan mesyuarat atau Standing Order Sidang Dun Kedah menyatakan tidak ada peruntukan perkara itu kewajipan untuk pihak Speaker yang mewakili Dun untuk merujuk perkara itu kepada Jawatan Kuasa Hak dan Keistimewaan.
Jadi berdasar mahkamah menolak ketiga-tiga hujah itu, mahkamah memutuskan kerusi Dun itu diisyhtiharkan kosong.

SPR membuat rayuan di Mahkmah Tinggi. Apakah tindakan SPR ini seolah-olah mewakili Barisan Nasional?

Daripada segi undang-undang apabila SPR disaman dan kalah dalam kes tersebut, memanglah SPR berhak untuk membuat rayuan dan diwakili Jabatan Peguam Negara. Mana-mana pihak boleh merayu.
Speaker kalah pun dia boleh merayu. Cuma kita berasakan kalau SPR betul-betul tidak memihak, kita adakan pilihan raya kerana mahkamah memutuskan SPR tidak betul. Bagaimanapun, kita menghormati hak mereka untuk merayu sebab itu ada dalam undang-undang.
Tetapi dalam masa yang sama, perintah yang diberikan mahkamah itu tidak menggantung keputusan yang dibuat. SPR seharusnya akur dengan keputusan itu dengan mengadakan pilihan raya dalam masa 60 hari selepas tarikh keputusan mahkamah 16 November dan dalam masa empat hari selepas keputusan tersebut mengeluarkan writ (pemberitahuan) pilihan raya. Kecuali keputusan mahkamah itu digantung. Setakat ini (17 November) tidak ada.

Adakah kes ini merupakan kes yang pertama berlaku dan adakah ia mempunyai persamaan dengan kes yang berlaku di Perak?

Ini merupakan kes kali pertama mahkamah memutuskan apabila seseorang Adun itu gagal hadir dalam Sidang Dun. Daripada kes itu, itu merupakan kes pertama. Ia berbeza dengan kes di Perak. Kes ini boleh dikatakan kes pertama melibatkan perlembagaan negeri yang mana kerusi Dun itu disahkan kosong disebabkan ketidakhadiran Adun dalam Sidang Dun.
Kes di Perak melibatkan perletakan jawatan. Memang dalam peruntukan undang-undang apabila seseorang itu letak jawatan, kerusinya adalah kosong. Isunya, adalah siapa yang menentukan perletakan jawatan itu sah atau tidak sah.

Dalam kes di Perak itu, macam mana?

Dalam kes di Perak, SPR yang berkuasa menentukan kerusi itu kosong atau tidak. Dalam kes Kota Siputeh ini, mahkamah memutuskan SPR juga mempunyai kuasa menentukan Dun Kota Seputeh itu kosong atau tidak.
Tapi mahkamah mengatakan walaupun itu di bawah kuasa SPR, SPR telah melampaui kuasanya. Sebab, Speaker telah membuat keputusan berdasarkan undang-undang tetapi SPR mentafsirkan bercanggah dengan perlembagaan itu.

Jadi SPR melangkaui kuasanya?

Ya, SPR telah melangkaui kuasanya. Kuasanya hanya memutuskan apabila Speaker mengatakan Dun itu kosong, ia harus diterima dan mengadakan pilihan raya. Tapi SPR tafsirkan undang-undang, ia jadi Speaker. Ia yang mengatakan sijil cuti sakit boleh diterima.

Ini bermakna keputusan bagi kes di Kota Siputeh ini sangat jelas?

Kes ini memang 'straight forward' dan keputusan dibuat berdasarkan Artikel 51 Undang-undang Tubuh Negeri Kedah. Ia amat jelas. Mahkamah menafsirkan apa yang ada dalam perlembagaan. Apabila seseorang Adun itu tidak dapat dapat menghadiri mesyuarat Dun, apa salahnya dia memberitahu Speaker.
Dalam kes seperti ini, ada beberapa orang Adun termasuk Adun BN yang tidak hadir meminta kebenaran dan diizinkan Speaker. Persoalannnya kenapa dia (Abu Hassan) tidak meminta kebenaran dan hanya memberitahu kepada Ketua Pembangkang, Dato' Mahadzir Khalid. Kalau dia boleh menghubungi Mahadzir, kenapa dia tak boleh menghubungi Speaker?

Mungkinkah terdapat kemungkinan rayuan SPR ini akan membawa keadaan sebaliknya seperti tidak akan berlaku Pilihan Raya Kecil Kota Siputeh?

Itu terlalu awal untuk kita menjangkakannya. Kita tidak boleh membuat spekulasi. Kita tidak tahu lagi keputusan rayuan tersebut.

Dalam tempoh membuat rayuan, SPR mesti mendapatkan perintah menggantungkan keputusan Mahkamah Tinggi?

Ya, SPR mesti mendapatkan perintah menggantungkan keputusan Mahkamah Tinggi. Jika ia berjaya mendapat perintah menggantungkan keputusan tersebut, maka ia bolehlah untuk tidak mengadakan pilihan raya sehinggalah keputusan rayuan itu diputuskan.
Tapi jika ditakdirkan ia tidak mendapatkan perintah tersebut, sama ada ia merayu atau tidak, SPR terpaksa juga mengadakan pilihan raya. Ia berdasarkan keputusan sama ada mahkamah membenarkan untuk menggantungkan atau menangguhkan pelaksanaan keputusan mahkamah itu.
Pada 20 November ini, mahkamah akan mendengar sama ada mahkamah menerima atau tidak permohonan menggantung keputusan tersebut.

Mungkin terdapat pengajaran di sebalik kes yang berlaku...

Perkara ini menjadikan pengajaran baik kepada Adun BN atau Adun Pakatan Rakyat. Mungkin sebelum ini sewaktu BN memerintah, Adun BN tidak kisah jika meraka tidak hadir tiga atau empat hari dalam Sidang Dun. Tidak ada yang ambil tahu.
Dalam kes ini, kita juga diberitahu Speaker, apabila Abu Hassan dimaklumkan tidak hadir selama dua hari, dia menyatakan apa yang difahaminya jika tidak hadir tiga kali terakhir, barulah kerusi tersebut kosong. Tetapi mengikut perlembagaan, ketidakhadiran sebanyak dua kali diistihar kosong. Sebab itu dia terpaksa mencari pelbagai alasan.

Daripada keputusan Mahkamah Tinggi ini, maknannya Abu Hassan bukan lagi Adun?

Daripada keputusan mahkamah, beliau sekarang dipanggil sebagai bekas Adun dan beliau tidak boleh menghadiri Sidang Dun Kedah yang sedang berlangsung sekarang. Kecuali apabila Mahkamah Rayuan memutuskan balik perkara ini.